Khi thế giới ngày càng nóng hơn, mọi người sẽ có nhu cầu tìm kiếm những nơi có nhiều thiết bị làm mát hơn. Tuy nhiên, khi ngày càng có nhiều thiết bị làm mát được lắp đặt, trái đất ngày càng nóng lên.
Tháng 8 năm ngoái, trong đợt nắng nóng kỷ lục ở California (Mỹ), tiêu thụ năng lượng trên toàn bang đã tăng vọt. Điều này đã khiến nơi này bị mất điện toàn hệ thống lần đầu tiên sau gần 20 năm. Nguyên nhân chính của tình trạng này được cho là do có hàng triệu thiết bị làm mát hoạt động đồng thời ở California. Đây là minh họa rõ ràng nhất cho thách thức mà nhân loại phải đối mặt khi tìm ra cách làm mát khi hành tinh của chúng ta quá nóng.
Thách thức đến từ cả hai phía: Biến đổi khí hậu đang thúc đẩy nhu cầu về điều hòa không khí, tủ lạnh và các công nghệ khác giúp chúng ta và thực phẩm của chúng ta luôn mát mẻ. Tuy nhiên, sự nguội lạnh này đang góp phần lớn vào cuộc khủng hoảng khí hậu trên Trái đất.
Theo một báo cáo gần đây của Liên hợp quốc, năm 2018, thiết bị làm mát chiếm 17% nhu cầu điện trên toàn cầu. Hầu hết lượng điện cung cấp cho các thiết bị đó được sản xuất bằng cách đốt nhiên liệu hóa thạch – nguyên nhân gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu. Một vấn đề thậm chí còn tồi tệ hơn là hầu hết các tủ lạnh và máy điều hòa không khí ngày nay đều sử dụng một chất được gọi là hydrofluorocarbon (hoặc HFC) – một loại khí nhà kính mạnh gấp hàng nghìn lần carbon dioxide.
Vấn đề sẽ trở nên tồi tệ hơn trong tương lai gần khi các chuyên gia dự đoán việc sử dụng máy điều hòa không khí sẽ tăng gấp ba lần vào giữa thế kỷ 21. Durwood Zaelke, Chủ tịch Viện Quản lý & Phát triển Bền vững cho biết. : ‘Máy điều hòa không khí sẽ’ nấu ‘chúng ta nếu chúng ta không hành động cùng nhau’.
Trên thực tế, thế giới đã tồn tại nhiều giải pháp cần thiết để làm mát thân thiện hơn với khí hậu. Chúng ta cần loại bỏ HFC khỏi tủ lạnh và máy điều hòa không khí, làm cho công nghệ làm mát hiệu quả hơn và xử lý các thiết bị làm mát cũ đúng cách thay vì đổ chúng vào các bãi chôn lấp.
Các chuyên gia cho rằng việc loại bỏ HFC và tăng hiệu suất của máy điều hòa không khí và tủ lạnh có thể được thực hiện bởi các quốc gia đồng thời thay thế HFC bằng các chất làm mát thân thiện với khí hậu hơn. Điều này cũng sẽ giúp sửa đổi Nghị định thư Montreal – một hiệp ước mang tính bước ngoặt vào những năm 1980 nhằm cứu lấy tầng ôzôn của trái đất bằng cách loại bỏ dần các chất chlorofluorocarbons (CFC), từng được sử dụng rộng rãi trong các vật tư làm mát cũng như vật liệu đóng gói và keo xịt tóc. Mặc dù HFC đã thay thế CFC và không phá hủy tầng ôzôn, nhưng chúng phá hủy khí hậu của chúng ta. Do đó, cần phải cập nhật hiệp ước này để loại bỏ việc sử dụng các chất HFC.
Các chất thay thế cho HFC, thân thiện với môi trường hơn, đã tồn tại. Đứng đầu trong số đó là hydrofluoroolefin, hay HFO, hiện được sử dụng trong hơn 70 triệu hệ thống điều hòa không khí ô tô. Nó có tác động đến khí hậu ngang bằng với carbon dioxide, thấp hơn hàng nghìn lần so với HFC. Nếu được thực hiện đầy đủ, việc loại bỏ HFCs có thể sẽ giúp nhân loại tránh được tình trạng ấm lên 0,4 độ C trong thế kỷ này.
Đồng thời, các nhà chức trách quốc gia cần phải vứt bỏ tất cả các tủ lạnh và máy điều hòa không khí chứa đầy chất HFC còn lại ở các bãi chôn lấp hoặc các khu tái chế. Theo một báo cáo năm 2019 của Cơ quan Điều tra Môi trường Hoa Kỳ, một hệ thống làm mát siêu thị điển hình bị rò rỉ tới 25% chất làm mát mỗi năm. Tuy nhiên, hiện không có yêu cầu nào để đảm bảo việc thải bỏ tủ lạnh, máy điều hòa không khí và chất làm mát bên trong đúng cách. Chúng thường kết thúc ở các bãi chôn lấp, nơi HFC được tái nhập vào bầu khí quyển.
Cùng với đó, trong khi chờ đợi hành động của chính phủ đối với HFC, chúng ta có thể giảm nhu cầu sử dụng điều hòa không khí bằng cách thiết kế các tòa nhà và thành phố trở nên mát mẻ một cách tự nhiên. Các biện pháp đơn giản như trồng thêm cây xanh và sơn trắng mái nhà có thể giúp giảm ‘hiệu ứng đảo nhiệt đô thị’. Đây là một hiệu ứng mà vỉa hè, mái nhà và điều hòa nhiệt độ khiến nhiệt độ của các thành phố tăng lên và nóng hơn vài độ C so với các vùng nông thôn xung quanh.
George Ban-Weiss, phó giáo sư tại Đại học Nam California, người nghiên cứu hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, cho biết: ‘Nếu bạn có một mái nhà thực sự mát mẻ với sơn trắng và cây xanh, bạn sẽ giảm nhiệt cho tòa nhà đó và giảm nhu cầu điều hòa không khí’.
Nguyễn Dương (Theo Grist)